Stara Kuźnia – budynek, w którym mieściła się pierwsza szkoła w Zaborowie; zdjęcie archiwalne i współczesne na jednej fotografii. Z uwagi na jubileusz odzyskania Niepodległości i pracę nad projektem Gmina Leszno dla Niepodległej opisujemy lokalne fakty, które wpisują się w proces odbudowy polskiej państwowości. Dziś o początkach Szkoły Podstawowej im. Powstańców 1863 Roku w Zaborowie.
Najstarsza „Kronika wydarzeń szkolnych” autorstwa Jana Kujawskiego, dawnego nauczyciela i kierownika szkoły w Zaborowi,e podaje datę powstania pierwszej świeckiej Szkoły Elementarnej we wsi Zaborów na rok 1850. Z inicjatywy dziedzica Zaborowa, pana Wernera, przeznaczono dla szkoły „dom murowany kryty gontem, dwie morgi ziemi, drzewo na opał i 60 rubli na dokompletowanie etatu”.
Trzy lata po uruchomieniu szkoły na zajęcia przychodziło 35 chłopców i 33 dziewczynki; uczniów podzielono ich na trzy oddziały (współczesne klasy). W 1906 r. Jan Kujawski prowadził w szkole naukę tylko w języku polskim, mimo iż znajdowała się pod zaborem rosyjskim. Wieczorami natomiast prowadził naukę dla analfabetów „Frekwencja na kursach wieczorowych była duża, uczęszczało około 50 młodzieży” – pisał wówczas nauczyciel.
W sierpniu 1914 r., po powołaniu Jana Kujawskiego do wojska, szkoła zdemolowana przez wojska rosyjskie została zamknięta na rok. Po wojnie Kujawski napisał: „Już nie pod strachem, ale zupełnie legalnie nauka odbywała się wyłącznie po polsku (…)”.
Grono pedagogiczne dbało o patriotyczne wychowanie dzieci. 10 października 1928 r. zapadła decyzja o usypaniu kopca i postawieniu pomnika wolności w pobliżu szkoły dla uczczenia 10. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
